Αντικείμενο/Στόχοι

Η Ελλάδα είναι μία κατεξοχήν μελισσοκομική χώρα, με μακραίωνη παράδοση στη μελισσοκομία που οφείλεται στην εξαιρετική μελισσοκομική χλωρίδα της, αλλά και στις ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες. Επιπλέον η ύπαρξη υγιών πληθυσμών μελισσών έχει ιδιαίτερη περιβαλλοντική και οικονομική σημασία αφού από την επικονίασή τους εξαρτάται το 1/3 των φυτικών τροφών που καταλήγουν στο πιάτο των καταναλωτών. Η συνεισφορά των μελισσών στην επικονίαση των φυτών αποτιμάται στα 265 δισ. ευρώ ετησίως, καθώς το 84% από τα καλλιεργούμενα φυτά χρειάζονται τη μέλισσα για επικονίαση, ενώ το 80% της άγριας βλάστησης στηρίζει την ύπαρξή του σε αυτές. Κι αυτό, αφού ένα μόνο μελίσσι μπορεί να επικονιάσει μέχρι και 500.000 άνθη την ημέρα. Γενικά, οι μέλισσες, που θεωρούνται τα σπουδαιότερα έντομα από οικονομικής άποψης για τον άνθρωπο, συμμετέχουν άμεσα ή έμμεσα στο 15-30% της παραγωγής τροφίμων, ενώ είναι οι θεματοφύλακες και προστάτες της βιοποικιλότητας καθώς μέσω της επικονίασης διατηρείται και αναπαράγεται το οικοσύστημα.

Παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μείωση των πληθυσμών μελισσών και άλλων επικονιαστών εντόμων, γεγονός που οφείλεται σε διάφορους παράγοντες όπως η κλιματική αλλαγή, οι περιβαλλοντικές καταστροφές, η χρήση φυτοφαρμάκων, κ.α.. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα καταβάλει τα τελευταία χρόνια συστηματικές προσπάθειες για να μελετήσει το φαινόμενο, να κατανοήσει τις αιτίες και να αναστρέψει την κατάσταση. Δυστυχώς, πρόσφατη σχετική έρευνα συμπεραίνει ότι το φαινόμενο είναι πολυσύνθετο και υπάρχει σημαντικό έλλειμμα γνώσης. Ειδικότερα στην Ελλάδα η μείωση του πληθυσμού των μελισσών τα τελευταία χρόνια είναι δραματική και οι απώλειες κατά τους χειμερινούς μήνες, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας, αγγίζει ακόμη και το 40%. Επιπλέον, ο κλάδος αντιμετωπίζει προβλήματα και από ενδογενείς παράγοντες (εσωστρέφεια, οικονομική κρίση, έλλειψη εκσυγχρονισμού της παραγωγής). Χαρακτηριστικό γνώρισμα της επαγγελματικής ελληνικής μελισσοκομίας είναι οι συνεχείς και σε μεγάλες αποστάσεις μετακινήσεις των μελισσιών. Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες αναγκάζουν τους μελισσοκόμους να μεταφέρουν τις κυψέλες, ώστε να εξασφαλίσουν την ανάπτυξη και την επιβίωση των μελισσιών, αλλά και να αυξήσουν την παραγωγή. Η διαδικασία αυτή αυξάνει τα κόστος διαχείρισης ενός μελισσοκομείου. Σήμερα οι μεταφορές στηρίζονται στην εμπειρία ή σε φήμες, με αποτέλεσμα πολλές φορές να είναι άστοχες. Η δυνατότητα συστηματικού εντοπισμού μελισσοκομικών φυτών την περίοδο της ανθοφορίας τους θα μειώσει κατά πολύ το κόστος και τον χρόνο μετακίνησης.

Το έργο SmartBeeKeep φιλοδοξεί να αξιοποιήσει τις σύγχρονες εξελίξεις στις τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών υιοθετώντας μια ολιστική προσέγγιση που θα προσπαθήσει να απαντήσει στα παραπάνω προβλήματα παρέχοντας μία καινοτόμα πλατφόρμα που θα εξυπηρετήσει τη μελισσοκομική δραστηριότητα και έρευνα. Οι βασικοί στόχοι είναι: (α) η παροχή εργαλείων για την συμμετοχική χαρτογράφηση της μελισσοκομικής χλωρίδας και μελέτη της τοπικής βιοποικιλότητας, ενώ για επιλεγμένα είδη φυτών θα διερευνηθεί η προσεγγιστική εκτίμηση του χρόνου ανθοφορίας σε πρώιμο στάδιο, (β) η παροχή νέων καινοτόμων ευκολιών και υπηρεσιών στη μελισσοκομική κοινότητα (μελισσοκόμοι, εργαστήρια αναλύσεων και ερευνητές μελισσοκομίας) και (γ) η αξιολόγηση των εφαρμογών μέσω πιλοτικής εφαρμογής, ώστε να καταδείξει ότι η τοπική βιοποικιλότητα σε συνδυασμό με την «έξυπνη» μελισσοκομία οδηγεί σε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας και στην εξοικονόμηση πόρων διαχείρισης και παραγωγής.

Φιλοδοξία του συνεργατικού σχήματος είναι η εκμετάλλευση της πλατφόρμας μέσω μιας συνδρομητικής υπηρεσίας χαμηλού κόστους που θα διαχειρίζεται με «έξυπνο» τρόπο πληθώρα δεδομένων και προτύπων, παρέχοντας σημαντικά πλεονεκτήματα στους χρήστες της και συνεισφέροντας σημαντικά στην μελέτη της βιοποικιλότητας. Επιπλέον, η δημιουργία ενός καινοτόμου ηλεκτρονικού καταστήματος που αντλεί στοιχεία από την πλατφόρμα και αποτελεί το πρώτο βήμα για την εγκαθίδρυση ενός νέου τρόπου «σύζευξης» των παραγωγών με τους τελικούς καταναλωτές (χωρίς μεσάζοντες), ώστε να δώσει την ευκαιρία στον τελικό καταναλωτή να χρηματοδοτήσει και να συμμετάσχει ενεργά σε όλα τα στάδια για την παραγωγή συγκεκριμένου προϊόντος που τον ενδιαφέρει (e-μελισσοκομία).